ગુજરાતનાં મહાન સપૂત અને ભારતનાં વિરાટ નેતા સરદાર પટેલને હાર્દિક શ્રધ્ધાંજલિ

પ્રિય મિત્રો,

આજે આપણે સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલને તેમની ૧૩૭મી જન્મજ્યંતિ પર હાર્દિક શ્રધ્ધાજંલિ પાઠવીએ. આપણા માટે અત્યંત ગર્વ અને આદરની વાત છે કે સરદાર પટેલ આપણી ગુજરાતની ધરાનાં મહાન સપૂત હતા. ભારતની આઝાદીની લડાઈમાં સરદાર પટેલની ભુમિકા ઘણી જાણીતી છે અને તેના વિશે વધુ લખવાની જરૂર નથી, પણ એક વાત હું કહેવા માંગુ છું કે સરદાર પટેલ એક સાચા સત્યાગ્રહી હતા, તેમનામાં લોકોને સંગઠિત કરીને એક દિશામાં દોરી જવાની અદભુત શક્તિ હતી. ખેડુતો અને સમાજનાં દબાયેલા વર્ગનાં લોકોમાં તેમની લોકપ્રિયતા અંગે કોઈ બેમત નથી. સામાન્ય પરિસ્થિતિમાંથી આગળ વધીને તેઓ એક વિરાટ ઉંચાઈ પર પહોંચ્યા હતા, અને છતા પણ તેઓ પોતાના મૂળિયાને ક્યારેય ભુલ્યા નહોતા.

પોતાના સમગ્ર જાહેર જીવન દરમ્યાન તેઓ નીતિમત્તા અને પ્રામાણિકતા જેવા મુલ્યોને સખ્તાઈથી વળગેલા રહ્યા. બેરિસ્ટર તરીકેની ધમધોકાર પ્રેક્ટિસ અને તમામ ભૌતિક સુખોને છોડીને તેઓ આઝાદીની લડાઈમાં જોડાયા. તેઓ દેશનાં પ્રથમ ગૃહપ્રધાન અને નાયબ વડાપ્રધાન બન્યા છતા પણ સાદગી સાથેનો તેમનો નાતો જળવાયેલો રહ્યો. ભારત જ્યારે આઝાદીનાં ઉંબરે હતું ત્યારે દેશમાં લગભગ ૫૦૦ જેટલા રજવાડા હતા. આ તમામ રજવાડાઓનાં કદ અલગ-અલગ હતા, અને તે દરેકનાં રાજાઓ સાથે વાત-વ્યવહારની રીત બિલકુલ અલગ રાખવી પડતી. આવા એક અત્યંત અગત્યનાં તબક્કા પર, તમામ રજવાડાઓને ભારતમાં ભેળવવાના વિરાટ કાર્યની જવાબદારી સરદાર પટેલનાં ખભે આવી હતી. આ અભિયાન પૂર્ણ કરવા તેઓ અડગ નિર્ધારથી લાગી પડ્યા, અને એક પછી એક તમામ રાજવાડા ભારતમાં ભળે એ બાબત તેમણે સુનિશ્ચિત કરી. સૌરાષ્ટ્રનાં જુનાગઢને ભારતમાં ભેળવવા માટે તેમણે કરેલા પ્રયાસો એક અખંડ ભારતનાં નિર્માણ માટેનાં તેમના વિઝનનું એક નાનકડુ ઉદાહરણ છે, જેના માટે આપણે કાયમ તેમના આભારી રહીશું.

સ્થિતિ એવી હતી કે કદાચ આઝાદીનાં બે મહિનામાં જ કાશ્મીર પાકિસ્તાનનો હિસ્સો બની જાત. પણ માત્ર સરદાર પટેલની ત્વરાને લીધે જ કાશ્મીર આપણા હાથમાં છટકી જતા બચી ગયું, એ વાત આપણે યાદ રાખવી જોઈએ. કાશ્મીર દેશનો એકમાત્ર એવો પ્રદેશ હતો, જેના માટે સરદારને છુટ્ટો હાથ આપવામાં આવ્યો નહોતો. મને ખાતરી છે કે જો કાશ્મીરને ભારતમાં ભેળવવાની પ્રક્રિયામાં સરદાર પટેલને છુટ્ટો હાથ આપવામાં આવ્યો હોત તો કાશ્મીરની સ્થિતિ આજે કાંઈક જુદી હોત. માત્ર કાશ્મીરની જ વાત નથી, હું ઘણીવાર કહું છું, જો આ દેશે સરદાર પટેલની દિશા અપનાવી હોત તો દેશની પરિસ્થિતિ ઘણી અલગ હોત. તેમના જમાનાનાં અન્ય મહાપુરુષોની જેમ સરદાર પટેલ પણ લોકોની ચર્ચાનો વિષય રહ્યા છે. ખરેખર, એક આઝાદ અને અખંડ ભારતનાં નિર્માણનાં સપનાને સાકાર કરવામાં સરદાર પટેલની ભુમિકાને માપવી કે સમજવી એ આપણી ક્ષમતા બહારની વાત છે. લોકોએ તેમને જુદા-જુદા ઉપનામોથી નવાજ્યા છે. કોઈ તેમને ભારતનાં બિસ્માર્ક કહે છે, તો કોઈ તેમને આધુનિક ભારતનાં ચાણક્ય તરીકે ઓળખે છે. સરોજીની નાયડુએ તેમને લોહની પેટીમાં રહેલ સુવર્ણ રત્ન સમાન ગણાવ્યા છે. કેટલાક વિચારકોએ તેમને બાજરાકુંડમાં ખીલેલાં નાજુક પુષ્પ સમાન ગણાવ્યા છે. કેટલાકે તેમને વૈદેહીનાં જનક સાથે સરખાવ્યા છે.

પોલિટિકલ સાયન્સ વિષયનાં એક વિદ્યાર્થી તરીકે અને ગુજરાત તથા દેશનાં ઈતિહાસ પ્રત્યે અત્યંત જુસ્સો ધરાવનાર વ્યક્તિ તરીકે હું, મારી સીમિત સમજણથી, સરદાર પટેલને એક એવી વ્યક્તિનાં રૂપમાં જોઉ છું જેણે મહાત્મા ગાંધીએ દર્શાવેલ સિધ્ધાંતોને જીવી બતાવ્યા છે. ૧૯૨૪ નાં બારડોલી સત્યાગ્રહથી લઈને, ખેડાનાં જનઆંદોલન દ્વારા તેમણે મહાત્મા ગાંધીની પરિકલ્પનાને અનુરૂપ આઝાદીની લડાઈનો પાયો નાખ્યો. સરદાર પટેલની સરખામણી અન્ય કોઈ પણ વ્યક્તિ સાથે કરવી એ સરદાર પટેલને અન્યાય કરવા બરાબર ગણાશે. જાણીતાં ગુજરાતી વિચારક ગુણવંત શાહનાં શબ્દો મને યાદ આવે છે, “સરદાર અને બસ સરદાર, બીજુ કાંઈ નહિ!” સરદાર પટેલ આપણા દિલ અને દિમાગ પર અમર બનીને જડાઈ ચૂક્યા છે. એનો એક પુરાવો એ છે કે હજી આજે પણ ઘણી વખત તમને સાંભળવા મળશે કે, “જો આજે સરદાર સાહેબ જીવતા હોત તો...”. દેશનાં ગમે તે ભાગમાં જાવ, તમને આ શબ્દો સાંભળવા મળશે. દેશને કોઈપણ સંકટમાંથી ઉગારી લેવાની સરદાર પટેલની ક્ષમતા પર લોકોને અપાર વિશ્વાસ અને આદર છે. વિધિની વક્રતા છે કે જે પક્ષ માટે સરદાર પટેલે પોતાનું સમગ્ર જીવન ખર્ચી નાખ્યું અને પોતાના આખરી શ્વાસ સુધી જેના શિસ્તબધ્ધ સૈનિક બનીને રહ્યા એ જ પક્ષે તેમની યોગ્ય કદર ન કરી. સરદાર પટેલને છેક ૧૯૯૧ માં ભારત રત્નનું સન્માન આપવામાં આવ્યું, તેમનાં મૃત્યુનાં ૪૧ વર્ષ વીતી ગયા બાદ, એથી વધુ કમનસીબ બીજું શું હોય? ગુજરાતમાં છેલ્લા દશક દરમ્યાન આપણે કાયમ સરદાર પટેલે બતાવેલા માર્ગ પર ચાલવાનો અને આવનારી પેઢીઓ માટે તેમના આદર્શો જાળવી રાખવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. આ મહાપુરુષને શ્રધ્ધાંજલિ આપવા આપણે સરદાર પટેલનાં ‘સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટિ’નું નિર્માણ કરવા જઈ રહ્યા છે. ૧૮૨ મીટરની ઉંચાઈવાળી આ વિરાટ પ્રતિમા નર્મદા કાંઠે આકાર લેશે, અને ભારતની એકતા અને અખંડિતતા તથા તેનાં ભવ્ય સાંસ્કૃતિક વારસાને જાળવનાર એક યાત્રાધામ સમાન બની રહેશે. આ જગ્યાએ ૧૮૫૭ થી ૧૯૪૭ સુધીની ભારતની આઝાદીની લડાઈને આવરી લેતું એક અત્યાધુનિક સંગ્રહાલય પણ ઉભુ કરવામાં આવશે. આ પ્રોજેક્ટનો વિડિયો હું અહીં મુકી રહ્યો છું, આશા છે આપ સૌ જોશો. આ ખાસ દિવસ પર, હું આધુનિક ભારતનાં આ શિલ્પીને અને મને અત્યંત પ્રેરિત કરનાર ગુજરાતનાં આ મહાન સપૂતને નમન કરુ છું. મને ખાત્રી છે કે સરદાર પટેલ વર્ષોનાં વર્ષો સુધી આ દેશનાં લોકોને પ્રેરણા આપતા રહેશે. તમારો, નરેન્દ્ર મોદી